SURİYELİ MÜLTECİLERE DESTEK - ESENLER ÇOK AMAÇLI DESTEK MERKEZİ

Vakfımızın 2002 yılında başlattığı sığınmacı ve mültecilere destek çalışmaları 2011 yılında Suriye’de başlayan iç savaş nedeniyle yeni bir ivme kazanmıştır. İç savaş nedeniyle Ülkemize sığınan insanlar önce sınır kentlerine yerleştirilmiş, sonrasında diğer illere gitmelerine izin verilmiştir. İstanbul bu iller arasında en fazla geçici koruma statüsünde mülteci barındıran il konumundadır. İstanbul’daki Suriyeli mülteci sayısındaki artış nedeniyle 2014 yılında ikinci bir destek ofisinin açılması gerekli görülmüş ve Esenler’de sadece geçici sığınmacı statüsündeki Suriyelilere hizmet sunan Esenler Çok Amaçlı Destek Merkezimiz açılmıştır. 2023 yılında merkezimiz aracılığıyla Suriyeli mültecilere koruma ve psiko-sosyal destek hizmetleri verilmiş, sosyal uyumlarını destekleyen çalışmalar yapılmıştır. Suriye krizinin etkileri devam ederken 2023 yılında Kahramanmaraş ve çevre illerinde yaşanan depremin sonucunda bu illerde yaşayan Suriyelilerin bir bölümünün diğer illere gitmesine izin verilmiş ve Merkezimiz İstanbul’a gelen depremzedeleri de kapsayacak biçimde tüm çalışmalarını hız kesmeden devam ettirmiştir.

 

2023 yılında İKGV Esenler Çok Amaçlı Destek Merkezi yüz yüze, telefon ve çevrimiçi platformlar üzerinden (Whatsapp, Skype vb) İstanbul’da yaşayan veya deprem bölgesinden İstanbul’a geçici göç etmiş Suriyelilere hizmet vermiştir. Bu kapsamda Esenler’deki toplum merkezinde bireysel veya grup çalışmalarıyla 7.800 Suriyeli mülteciye çeşitli alanlarda (psiko-sosyal hukuki destek, sosyal uyum vb) 27.110 danışmanlık verilmiştir. 2023 yılında depremzede 778 aileye danışmanlık hizmeti, 385 aileye nakdi destek sağlanmıştır. Nakdi destek sağlanan ailelerin toplam nüfusu 1.800 kişidir.

 

Esenler Çok Amaçlı Destek Merkezi Suriyeli mültecilerin içinde yaşadıkları topluma uyum sağlamalarını ve ev sahibi toplumla olan ilişkilerini geliştirmek amacıyla sosyal uyum etkinlikleri düzenlenmiştir.

 

Sosyal uyum etkinlikleri merkezimizdeki 30 kişilik profesyonel ekibin yanı sıra, gönüllü destekçilerimiz tarafından yürütülmektedir. +60 Yaş Üzeri Kadın Dayanışma Programı +60 KADAP programı ve sağlık seminerleri Yarenlik Platformu Yönetim Kurulu üyesi Hemşire Hafize Gönenli Çokar ve Dr. Jale Sarıdoğan’ın destekleriyle geliştirilmiş ve uygulanmıştır. 30 yaş üstü kadınlara yönelik Meme Kanseri Taramaları, daha önceki yıllarda olduğu gibi Europa Donna (Avrupa Meme Kanseri Koalisyonu) ve Meme Vakfı Genel Koordinatörü Yüksek Hemşire Violet Aroyo ile iş birliği yapılarak gerçekleştirilmiştir.

 

2023 yılı içinde gerçekleştirilen etkinlikler aşağıdaki başlıklarda özetlenmiştir.

 

Sosyal Uyum Etkinlikleri
 

Hobi Saati Atölyeleri
Mülteci kadınların el becerilerini geliştirmek ve ev dışı sosyal hayatlarını desteklemek amacıyla düzenlenen atölyelere ortalama 20 kişi katılmıştır. Atölyelerde farklı yaş gruplarından kadınlara sulu boya, nakış, basit heykel yapımı gibi beceriler kazandırılmaya çalışılmış, ürünlerinin bazıları 20 Haziran mülteciler gününde Esenler’deki İBB Kültür Merkezi’nde sergilenmiştir. Suriyeli kadınlara yönelik farklı hobi kazanımları sağlamak amacıyla toplamda 50 hobi saati atölyesi düzenlenmiş, atölye çalışmalarına 994 Suriyeli kadın katılmıştır.
Çocuklara Yönelik Oyun ve Hobi Atölyeleri
Sosyal uyum amacıyla atölye çalışmaları için Merkeze gelen ebeveynlerin çocuklarına yönelik ebru kâğıt basımı, sulu boya resim ve grup oyunları gibi yöntemlerle bilişsel ve el becerilerini geliştirmeyi amaçlayan 117 atölye düzenlenmiş, çalışmalara 2.004 çocuk katılmıştır.
Ritim Atölyeleri
Kadınlara yönelik düzenlenen 21 ritim atölyesinde katılımcıların temel bendir çalma bilgisi dışında, ritim ve nota bilgisini kullanma becerisi kazanmaları hedeflenmiştir. Bu çalışmaların sonucunda katılımcılar atölyede öğrendikleri şarkıları 20 Haziran Dünya Mülteciler Gününde kısa bir konserle sunma fırsatı bulmuşlardır.
Türkçe Konuşma Kulübü
Sosyal uyum çalışmaları kapsamında en çok ilgi gören Konuşma Kulubü’nün amacı Türkçesi kısıtlı 18 yaş üstü kadın ve erkek danışanların temel dilbilgisi ve konuşma pratiğini grup çalışmalarıyla geliştirmektir. Yedi hafta süren Kulüp atölyelerinde “hastanede doktor ziyareti”, “market alışverişi” gibi temalar işlenmiş, 32 atölyeye 480 Suriyeli mülteci katılmıştır.
20 Haziran Dünya Mülteciler Günü Etkinliği
Dünya Mülteciler Günü sebebiyle, Esenler Adem Baştürk Kültür Merkezinde bir sergi düzenlenmiş, Suriyeli ve Türk kadınların atölyelerde ürettikleri ürünler sergilenmiştir. Sergide Kadın Ritim Grubunda bendir çalmayı öğrenen kadınlar bir konser düzenlemişlerdir. 130 kadın Dünya Mülteciler Günü etkinliğine katılmıştır.
8 Mart Dünya Kadınlar Günü Etkinliği
6 Şubat depremleri sonrası, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü için yapılan etkinlikler kapsamında kadınların “beraber” iyi vakit geçirmesini hedefleyen hobi atölyelerinin yanı sıra, farkındalık artırıcı ve toplumsal cinsiyet eşitliğini tartışmayı amaçlayan atölyelerde kadınlar bir araya gelmişlerdir. Bu kapsamda düzenlenen farklı atölyelere 186 Suriyeli kadın katılmıştır.
İstanbul Gezileri
İstanbul’da ikamet eden Suriyeli mültecilerin ekonomik ve sosyal sebeplere bağlı olarak şehrin kültürel olarak önemli sayılan mekânlarına erişimleri oldukça sınırlıdır. Düzenlenen geziler İstanbul’un tarihi mekânlarını yakından tanımlarını ve sosyal uyumu teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Gezilere çoğunlukla kadınlar ve çocukları katılmaktadır. Bu kapsamda 2023 yılında 388 Suriyeli mülteci 11 geziye katılmıştır. Bahsi geçen geziler Pera Müzesi, Kedi müzesi, Emirgan Korusu, Miniatürk, İtfaiye Müzesi ve Boğaz Turu faaliyetleri olarak düzenlenmiştir.
Kadın Dayanışma Grubu (KADAP)
2015’ten beri uygulanan Program, Suriyeli kadınların toplumsal cinsiyete ve mülteci hallerine bağlı olarak yaşadıkları olumlu ve olumsuz deneyimlerini paylaşabilecekleri güvenli ortamlar yaratabilmeyi, güçlenme süreçlerini desteleyecek beceriler geliştirmeyi ve bu becerileri dayanışmayla pekiştirmeyi amaçlamaktadır. Program katılımcıların özgüven ve dayanıklılıklarının gelişmesine katkıda bulunmaktadır. 2023 yılı içerisinde 9 grup Kadın Dayanışma Grubu düzenlenmiştir. Toplamda 90 atölye düzenlenmiş olup, 1.105 Suriyeli kadın atölyelere katılmıştır.
KADAP Sosyal Uyum ve Birlikte Yaşam Programı
Program, farklı kültürlere mensup yerel ve mülteci kadınlar arasında barışçıl diyalog ve sosyal bağların güçlenmesi amacıyla uygulanmaktadır. Program, aynı zamanda kadınların günlük yaşamlarında kullanabilecekleri pratik bilgiler, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın dayanışması konularında güçlenmelerini hedeflemektedir. 2023 yılı içerisinde iki grupla sosyal uyum programı düzenlenmiştir. İki grupla 14 atölye yapılmış ve bu atölyelere 160 yerel ve Suriyeli kadın katılmıştır.

KADAP Programı Suriyeli Moderatörlere Yönelik Süpervizyon Buluşmaları
KADAP’ta kolaylaştırıcı olarak görev alan Suriyeli mülteci kadınlarla düzenli gerçekleştirilen süpervizyon toplantılarında kolaylaştırıcıların gereksinim ve beklentileri tartışılmıştır. 32 süpervizyon buluşmasına yirmiyi aşkın Suriyeli moderatör katılmıştır.
Mülteci Kadın “Koruma” Modülü
İki oturumdan oluşan “Koruma” programının amacı, Suriyeli mülteci kadınlara Türkiye’deki temel yasal haklarını aktarmak ve şiddete maruz kaldıklarında kullanabilecekleri resmi mekanizmalar konusunda bilgilendirmektir. Program 2017 yılından beri uygulanmakta olup 2023’te düzenlenen 31 atölyeye 575 kadın katılmıştır.
Sağlık Seminerleri
2015 yılından bugüne Koç Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. İlker Kayı yönetiminde, üniversitenin intörn hekimleri tarafından Esenler’de tercüman eşliğinde sağlık seminerleri verilmektedir. 2023’te düzenlenen 16 sağlık atölyesine 316 kişi katılmıştır. Bazı atölyeler katılımcıların “cinsiyetine has” düzenlenmiştir. Örneğin erkeklere yönelik prostat sağlığı ve kanseri semineri erkek katılımcılara yönelik düzenlenmiştir.
Hukuk Seminerleri
Suriyeli mültecilere Türkiye’deki hakları ve sorumlulukları hakkında bilgi sunmayı amaçlayan seminerler hukuk danışmanlarımız tarafından düzenlenmiş, 9 seminer çalışmasına 136 danışan katılmıştır. 2023’te değişen sosyo-ekonomik şartlara bağlı olarak özellikle kiracı hakları, kadınlar için medeni hakların yanı sıra, “zorunlu” veya “gönüllü” Suriye’ye geri gönderme sorunlarına yönelik konular hukuk seminerlerinde tartışılmıştır.
+60 Yaş Üzeri Kadın Dayanışma Programı (+60 KADAP)
60 yaş üzeri Suriyeli mülteciler ülkelerinde yaşadıkları savaş ve sonrası göç süreçlerinden en ağır etkilenen gruplardan biridir. Türkiye’ye geldikten sonra yaşadıkları sosyal ve kültürel zorlukların yanı sıra, ilerleyen yaşlarına bağlı psikolojik ve fiziksel sağlık sorunları yaşam kalitelerini olumsuz etkilemektedir. Bu sorunların ışığında programın amacı, 60 yaş ve üstü danışanların “ev dışında” kendi akranlarıyla bir araya gelmelerini sağlamak ve yeni sosyal bağlar kurarak kaliteli zaman geçirmelerini teşvik etmektir.
Altı haftadan oluşan programda “Hobi Atölyesi” gibi sosyalleşmeyi destekleyici etkinliklerin yanı sıra “Ev Kazaları”, “Hijyen ve Özbakım” ve “Evde Yapılabilecek Fizik Egzersizleri” gibi sağlığa yönelik atölye çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Düzenlenen 36 atölyeye 441 Suriyeli kadın mülteci katılmıştır.
Anne ve Çocuklara Yönelik “Kaliteli Zaman” Programı
2023’de ilk kez denenen programın amacı okul öncesi eğitim kurumlarına gidemeyen çocukların gelişimlerine “anneleri aracılığıyla” destek olmak; ebeveyn ve çocuk arasında sağlıklı bir iletişim kurulmasına katkıda bulunmak; annelerin deneyimlerini, sorunlarını ve çözüm önerilerini paylaşma olanağı yaratmak; çocukların ve annelerin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalıklarını güçlendirmektir.
3- 6 yaş grubunda çocukları olan annelerin katılımını hedefleyen program yedi oturumdan oluşmaktadır. 2023 yılında “Çocuklara Cinselliği Anlatmak ve Beden Mahremiyeti”, “Toplumsal Cinsiyet ve Çocuk Eğitimi”, “Çocuklar için Ev Kazaları” gibi bilgilendirme oturumlarının yanı sıra, “Oyuncak Yapımı Atölyesi” gibi annelere yönelik el becerisi geliştirmeyi hedefleyen buluşmalar gerçekleştirmiştir. Programa 363 kadın katılmıştır.
Psikologlarla Grup Danışmanlığı
Esenler merkezinde çalışan psikologların düzenlediği en az bir en çok üç oturumluk grup çalışmalarında Suriyeli mültecilerin yaşadığı ayrımcılık, akran zorbalığı, deprem sonrası yas süreci, aile içi iletişim, ergen çocuklarla ilişki kurmak gibi konular tartışılmıştır. 18 oturuma toplam 122 Suriyeli mülteci katılmıştır.
Sosyal Çalışmacılar Grup Danışmanlıkları
Merkezde görev alan sosyal çalışmacıların İstanbul’da yaşayan Suriyeli mültecilerin Türkiye’de sahip oldukları hak ve sorumlulukları ve sosyal, sağlık, eğitim, hizmetlere erişim konularında bilgilendirme yaptıkları toplam 41 atölyeye 821 danışan katılmıştır.

​